سرطان تخمدان دومین سرطان شایع اندام‌های تناسلی در بین زنان در ایالات متحده است. این بیماری بیشتر در زنان بین 50 تا 65 سال رخ می‌دهد. خطر ابتلا به سرطان تخمدان در طول زندگی زنان تقریباً 1.4 درصد است. انواع مختلفی از سرطان وجود دارد که می‌تواند در تخمدان شروع شود. شایع‌ترین نوع سرطان تخمدان «اپیتلیال» نامیده می‌شود.
درمان جراحی 1. لاپاراتومی: معمولاً زمانی که بیمار مشکوک به سرطان تخمدان است توصیه می‌شود. در موارد محدود که توده تخمدان کوچک‌تر ممکن است لاپاراسکوپی که کمتر تهاجمی است نیز در نظر گرفته شود. جراحی در تشخیص دقیق و درمان سرطان تخمدان زمانی بیشترین موفقیت را دارد که توسط انکولوژیست زنان انجام می‌شود. جهت انجام لاپاراتومی، جراح یک برش شکمی (معمولاً عمودی) ایجاد می‌کند و اندام‌های داخل لگن و شکم را از نظر علائم سرطان بررسی می‌کند. نمونه‌هایی از بافت و مایع از مناطق زیر گرفته می‌شود:
- داخل حفره شکمی (که به آن حفره صفاقی نیز گفته می‌شود) - تخمدان‌ها و لوله‌ها - غدد لنفاوی مجاور - سایر اندام‌های شکمی - امنتوم (بافت چربی روی روده‌ها) - سطح دیافراگم
در بیشتر موارد، رحم، هر دو لوله رحمی و هر دو تخمدان نیز طی لاپاراتومی برداشته می‌شوند. اگر سرطان به سایر احشا گسترش‌یافته باشد، ممکن است برداشته شوند. تا آنجا که ممکن است تومور برداشته می‌شود. پزشکان به این کار «حجم‌زدایی» یا «کاهش سلولی» می‌گویند. نتایج درمان در مواردی که جراحی تمام تومورهای قابل‌مشاهده را از بین می‌برد (که به آن «حجم‌زدایی بهینه» می‌گویند) بهترین است. انجام عمل جراحی توسط انکولوژیست زنان (پزشک متخصص در سرطان دستگاه تناسلی زنان) بهترین شانس را برای کاهش حجم بهینه فراهم می‌کند.
تشخیص سرطان تخمدان و بهترین روش‌های درمان آندر برخی موارد، اگر فردی در سن باروری باشد و بخواهد در آینده توانایی بارداری را حفظ کند، ممکن است رحم، یک لوله فالوپ و یک تخمدان وی حفظ شود. این کار تنها در صورتی امکان‌پذیر است که این ساختارها تحت‌تأثیر سرطان قرار نگرفته باشند. در مورد گزینه‌های مختلف حفظ باروری و عوارض این روش، قبل از جراحی باید با بیمار مشورت شود.
۲. لاپاراسکوپی: در برخی شرایط، یک روش کمتر تهاجمی به نام لاپاراسکوپی تشخیصی ممکن است انجام شود. در این روش، یک لوله انعطاف‌پذیر (به نام لاپاراسکوپ) از طریق یک برش کوچک در شکم وارد می‌شود. لاپاراسکوپ دارای دوربینی است که جراح از آن برای مشاهده محتویات شکم و لگن استفاده می‌کند. از این روش ممکن است برای توده‌ای انتخاب شود که احتمال سرطانی بودن ندارد. همچنین ممکن است در موارد نادری انجام شود که عمل جراحی باز (لاپاروتومی) امکان‌پذیر نباشد، مثلاً فرد در وضعیت سلامتی ضعیفی قرار دارد یا بیماری بسیار پیشرفته است و از لاپاروسکوپی استفاده می‌شود تا امکان جراحی اولیه بیمار ارزیابی شود و یا فقط نمونه‌برداری از توده انجام شود.
۳. بیوپسی تشخیصی: برای سرطان تخمدان در مراحل پیشرفته، بجای جراحی اولیه، ابتدا شیمی‌درمانی و سپس جراحی (حجم زدایی اینتروال) انجام می‌شود. اگر پزشک این استراتژی را در نظر می‌گیرد، قبل از شروع شیمی‌درمانی بیوپسی برای تأیید سرطان تخمدان ضروری است. نمونه‌برداری از طریق بیوپسی با کمک تصویربرداری یا نمونه‌برداری از مایع شکم یا مایع قفسه سینه انجام می‌شود.
نیاز به شیمی‌درمانی اکثر زنان مبتلا به سرطان تخمدان با شیمی‌درمانی (علاوه بر جراحی) درمان می‌شوند. زیرا پس از جراحی، همچنان این خطر وجود دارد که سلول‌های سرطانی باقی بمانند و ممکن است عود کنند یا به سایر قسمت‌های بدن سرایت کنند. شیمی‌درمانی بعد از عمل و گاهی قبل از عمل جراحی برای ازبین‌بردن این سلول‌ها انجام می‌شود. با کمک شیمی‌درمانی شانس عود سرطان و خطر مرگ ناشی از سرطان تخمدان کاهش می‌یابد. اینکه شما کاندیدای شیمی‌درمانی هستید یا نه بستگی به مرحله بیماری شما و میزان تهاجمی بودن تومور دارد. به‌طورکلی، شیمی‌درمانی برای همه زنانی که به‌تازگی با سرطان تخمدان تشخیص داده شده‌اند توصیه می‌شود، به جز در بیماری مرحله IA یا IB (که «مرحله اولیه بیماری» نیز نامیده می‌شود) که تصور می‌شود سرطان به تخمدان محدود است جراحی به‌تنهایی اغلب مؤثر است. اگرچه سرطان در مرحله پیشرفته با پیش‌آگهی ضعیف‌تری همراه است، شیمی‌درمانی می‌تواند به تسکین علائم و کند کردن پیشرفت بیماری کمک کند.
شیمی‌درمانی چیست؟ شیمی‌درمانی به استفاده از داروها برای توقف یا کند کردن رشد سلول‌های سرطانی اشاره دارد. شیمی‌درمانی سلول‌های درحال‌رشد را هدف قرار می‌دهد و در توانایی آن‌ها برای تقسیم یا تکثیر اختلال ایجاد می‌کند. ازآنجایی‌که اکثر سلول‌های طبیعی یک بزرگسال به طور فعال رشد نمی‌کنند، به‌اندازه سلول‌های سرطانی تحت‌تأثیر شیمی‌درمانی قرار نمی‌گیرند. بااین‌حال، سلول‌های مغز استخوان (محل تولید سلول‌های خون)، فولیکول‌های مو، و پوشش دستگاه گوارش همگی درحال‌رشد هستند و بنابراین عوارض جانبی (مانند ریزش مو یا حالت تهوع) ممکن است با درگیری سلول‌های این بافت‌ها رخ دهد.
چه نوع شیمی‌درمانی استفاده می‌شود؟ در میان عوامل شیمی‌درمانی که بیشتر در درمان سرطان تخمدان استفاده می‌شود، تاکسان‌ها (پاکلیتاکسل یا دوستاکسل) و عوامل پلاتین (کاربوپلاتین یا سیس پلاتین) هستند. مطالعات نشان داده‌اند که شیمی‌درمانی حاوی پلاتین و تاکسان بقای زنان مبتلا به سرطان تخمدان را نسبت به سایر رژیم‌ها بهبود می‌بخشد. در نتیجه، ترکیب یک داروی نوع پلاتین (معمولاً کربوپلاتین) و یک تاکسان (معمولاً پاکلیتاکسل) رژیم شیمی‌درمانی استاندارد است.
شیمی‌درمانی چگونه انجام می‌شود؟ اکثر داروهای شیمی‌درمانی به‌صورت داخل وریدی تجویز می‌شوند. بااین‌حال، در شرایط خاص، پزشکان ممکن است از یک استراتژی درمانی دیگر استفاده کنند که شامل شیمی‌درمانی هم از طریق وریدی و هم مستقیماً در حفره شکمی (صفاق) است. این رویکرد درمان داخل وریدی/داخل صفاقی نامیده می‌شود. به‌طورکلی، صرف‌نظر از روشی که درمان انجام می‌شود، داروهای شیمی‌درمانی در یک توالی تعریف شده و در یک دوره چندماهه تجویز می‌شوند. جلسات شیمی‌درمانی معمولاً هر هفته یا هر سه هفته یکبار انجام می‌شود. یک «چرخه» شیمی‌درمانی به مدت زمانی که طول می‌کشد تا درمان انجام شود و سپس به بدن اجازه داده شود تا از اثرات آن بهبود یابد، اشاره دارد. در طول این مدت، بیمار از نظر علائم سمیت دارویی و عوارض جانبی تحت‌نظر خواهد بود.
تشخیص سرطان تخمدان و بهترین روش‌های درمان آنعوارض درمان چیست؟ شیمی‌درمانی می‌تواند عوارض جانبی در طول درمان و پس از آن ایجاد کند. نوع و شدت این عوارض بستگی به داروهای شیمی‌درمانی و نحوه تجویز آن‌ها دارد. عوارض جانبی که در طول شیمی‌درمانی رخ می‌دهد معمولاً موقتی و برگشت‌پذیر هستند. شایع‌ترین عوارض جانبی عبارت‌اند از تهوع، استفراغ، درد دهان، کاهش موقت شمارش سلول‌های خونی و ریزش مو. داروی دیگری (بواسیزوماب) گاهی اوقات علاوه بر داروهای شیمی‌درمانی تجویز می‌شود. بواسیزوماب می‌تواند عوارض جانبی مختلفی ایجاد کند، از جمله فشارخون بالا، خونریزی بینی، سرگیجه، سردرد و تأخیر در بهبود زخم. این دارو با افزایش خطر سوراخ‌شدن روده (پارگی روده بزرگ) همراه است.
شیمی‌درمانی قبل از جراحی در بیشتر موارد، شیمی‌درمانی پس از جراحی برای سرطان تخمدان انجام می‌شود. بااین‌حال، برخی از پزشکان ترجیح می‌دهند چندین دوره شیمی‌درمانی را قبل از عمل جراحی برای بیماران خاص انجام دهند (به نام شیمی‌درمانی «نئوادجوانت»). هدف این است که اندازه تومور کاهش یابد و احتمال اینکه جراح بتواند تمام سرطان را طی جراحی بردارد، افزایش یابد. شیمی‌درمانی نئوادجوانت همچنین ممکن است در شرایطی استفاده شود که سرطان گسترده است یا فرد به دلیل شرایط طبی و جسمانی تحمل جراحی وسیع را ندارد.
نظارت پس از درمان سرطان تخمدان پس از تکمیل درمان (جراحی و/یا شیمی‌درمانی)، پزشک معاینه فیزیکی و آزمایش خون انجام می‌دهد تا ببیند آیا سرطان در بدن باقی‌مانده است یا خیر. تصویربرداری (مانند CT اسکن) نیز ممکن است درخواست شود. «پاسخ کامل» به این معنی است که این آزمایش‌ها شواهدی از سرطان را نشان نمی‌دهند. بااین‌حال، حتی در صورت پاسخ کامل، ممکن است مقادیر ناچیز و غیرقابل‌تشخیص سرطان همچنان وجود داشته باشد. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، سرطان می‌تواند بعداً دوباره رشد کند و نیاز به درمان اضافی داشته باشد. برای نظارت بر احتمال عود سرطان تخمدان، متخصصان توصیه می‌کنند تا حداقل پنج سال پس از پایان درمان، آزمایش‌ها و معاینات خونی را ادامه دهید. آزمایش‌ها تصویربرداری نیز ممکن است بسته به نتایج معاینه فیزیکی و آزمایش خون و همچنین داشتن علائمی انجام شود. در زیر یک رویکرد برای نظارت مداوم وجود دارد که مشابه دستورالعمل‌های شبکه ملی جامع سرطان (NCCN) است:
- ویزیت و معاینه فیزیکی و شرح حال هر دو تا چهار ماه یک بار به مدت دو سال، سپس هر شش ماه یک بار به مدت سه سال، سپس سالانه. - آزمایش‌های خون دوره‌ای برای آنتی ژن سرطانی 125 (CA-125) و/یا گاهی اوقات پروتئین اپیدیدیم انسانی 4 (HE4): افزایش سطح «تومور مارکرها» اغلب اولین نشانه عود سرطان تخمدان است. - تصویربرداری اشعه ایکس قفسه سینه و سی تی اسکن قفسه سینه/شکم/لگن معمولاً فقط در صورتی انجام می‌شود که پزشک شما در شرح حال، معاینه یا آزمایش خون یافته غیرطبیعی پیدا کند.
