در تئوری، زنان از آغاز بلوغ یعنی از زمان رخ دادن اولین دوره عادت ماهیانه تا زمان یائسگی قدرت باروری دارند؛ اما در واقعیت هم چنین است؟ در این مطلب قصد داریم تا ارتباط بین سن و بارداری و خطرات بارداری در سنین بالا را بررسی کنیم.
سن باروری چه سنی است؟ سنین باروری به سن بین اولین عادت ماهیانه حوالی بلوغ تا زمان یائسگی یا توقف عادت ماهیانه گفته می‌شود؛ این سن عموما بین ۱۲ سال تا ۶۱ سالگی در زنان است. بالا رفتن سن به طور طبیعی قدرت باوروی را کاهش می‌دهد و باردار شدن را دشوارتر می‌کند؛ از سوی دیگر حاملگی در سنین بالاتر می‌تواند با عوارض بیشتری همراه باشد. محققان عقیده دارند که بهترین سن برای بارداری اواخر دهه ۲۰ و اوایل دهه ۳۰ زندگی است؛ تحقیقات نشان داده است که این بازه سنی بهترین نتیجه را هم برای مادر و هم برای جنین دربردارد؛ یک مطالعه صورت‌گرفته نشان داده است که بهترین سن برای نخستین باداری میانگین سن ۳۰.۶ است. با این حال فراموش نکنید که سن تنها یکی از فاکتورهای دخیل در تصمیم‌گیری برای حاملگی است؛ علاوه بر سن لازم است آمادگی روحی و اقتصادی خود را هم برای بارداری ارزیابی کنید.
سن چگونه بر روی قدرت باروری اثر می‌گذارد؟ زنان با تمام تخمک‌هایی که در طول زندگی‌شان خواهند داشت به دنیا می‌آیند. تعداد این تخمک‌ها حدود ۲ میلیون است. تعداد تخمک‌ها به تدریج و طی سال‌ها کاهش می‌یابد. پیش از سن ۳۷ سالگی حدود ۲۶ هزار تخمک برای شما باقی مانده است؛ قبل از سن ۶۱ سالگی تنها هزار تخمک باقی مانده است. گرچه ممکن است در نگاه اول این تعداد به نظر زیاد بیاید اما نباید فراموش کرد که با گذشت زمان کیفیت تخمک‌ها هم کاهش می‌یابد. احتمال به وجود آمدن ناهنجاری‌هایی که می‌توانند بارداری را تحت‌تاثیر قرار دهند، از قبیل اندومتریوز و ناهنجاری‌های لوله‌های رحمی هم با افزایش سن بیشتر می‌شود.
به خاطر مجموع این فاکتورهای دخیل، قدرت بارداری در سنین بالای ۳۲ سال رو به کاهش می‌گذارد. در فاصله ۳۶ تا ۳۷ سال کاهش قدرت باروری با سرعت بیشتری همراه می‌شود. با بالا رفتن سن احتمال این که باردار شوید، کاهش می‌یابد. پس از ۳ ماه تلاش برای بارداری، احتمال وقوع بارداری در سیکل بعدی، براساس سن به شرح زیر است: • ۱۸ درصد در ۲۶ سالگی • ۱۶ درصد در ۳۰ سالگی • ۱۲ درصد در ۳۶ سالگی • ۷ درصد در ۴۰ سالگی
فاکتورهای دیگری هم هستند که می‌توانند احتمال بارداری شما را کاهش دهند؛ از جمله: • مصرف سیگار • درمان‌های سرطان از قبیل رادیوتراپی و شیمی درمانی • عفونت لگن
براساس آمار مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC) میانگین سن اولین بارداری زنان در کشور آمریکا ۲۷ سال است. با این حال سن بارداری رو به افزایش است.
خطرات بارداری در سنین بعد از ۳۶ سالگی موارد زیر از جمله خطراتی هستند که با افزایش سن احتمال بروزشان بیشتر می‌شود: • دیابت بارداری • فشار خون بالا • پره‌اکلامپسی • پلاسنتا پراویا یا جفت سرراهی • سقط جنین • نارس به دنیا آمدن کودک • مرده‌زایی • نیاز به انجام زایمان سزارین • خونریزی شدید پس از زایمان • نوزاد کم‌وزن • ناهنجاری‌های کروموزومی از قبیل سندروم داون
تا چه سنی می توان باردار شد؟چه زمانی برای مشکلات باروری به پزشک مراجعه کنیم؟ مشکلات باروری مشکلات شایعی هستند؛ حدود ۱۲ درصد از زنان کل جهان با مشکلات باروری دست و پنجه نرم می‌کنند؛ اگر تاکنون موفق به بارداری نشده‌اید، مشورت با یک متخصص نازایی می‌تواند به شما کمک کند تا علت ناباروری پیدا شده و درمان مناسب در اختیارتان قرار بگیرد.
چنانچه هر یک از شرایط زیر را دارید، بهتر است به متخصص نازایی مراجعه کنید: • در سن ۳۶ سال یا پایین‌تر هستید و به مدت یک سال جهت بارداری اقدام کرده‌اید • در سنین بالای ۳۶ سال هستید و به مدت ۶ ماه برای بارداری اقدام کرده‌اید • در سن بالای ۴۰ سال هستید و قصد بارداری دارید
درمان‌های نازایی بستگی به شرایط شما دارد؛ از قبیل علت ناباروری، سن و شرایط زمینه‌ای. درمان‌های دردسترس شامل موارد زیر است: • داروهای محرک باروری برای تحریک تخمک‌گذاری • جراحی برای ترمیم مشکلات رحمی از قبیل اندومتریوز، فیبروم و یا بسته شدن لوله‌های رحمی • تلقیح داخل رحمی، در این روش اسپرم به طور مستقیم درون رحم قرار می‌گیرد تا لقاح اتفاق بیفتد • لقاح آزمایشگاهی یا IVF، طی این روش تخمک و اسپرم در آزمایشگاه لقاح می‌یابند و پس از تشکیل سلول تخم درون رحم قرار داده می‌شود
باروری مردان قدرت باروری مردان هم با افزایش سن کاهش می‌یابد. اما این فرایند نسبت به زنان دیرتر رخ می‌دهد و معمولا حوالی سن ۴۰ سالگی آغاز می‌شود. پس از این سن مرد مایع منی و نیز اسپرم کمتری تولید می‌کند؛ همچنین قدرت حرکت اسپرم‌ها هم کم می‌شود. همچنین احتمال بیشتری دارد اسپرم‌های پیرتر مردان نسبت به انواع جوان‌تر آن دارای ناهنجاری‌های کروموزومی باشند. هر چه سن مرد بالاتر برود، زمان بیشتری طول می‌کشد تا بتواند همسرش را باردار کند؛ از سوی دیگر همسر او، صرفنظر از سنش، بیشتر در معرض سقط جنین است. البته مجموع این حرف‌ها به این معنی نیست که مردان در سنین بالاتر از ۴۰ نمی‌توانند فرزند داشته باشند، بلکه به این معنی است که در سنین پایین‌تر این امر راحت‌تر است.
نکاتی برای بارداری اگر به دنبال این هستید که بارور شوید، نکات زیر می‌تواند به شما کمک کند: • رسیدن به وزن ایده‌آل: BMI نرمال بین ۱۹ تا ۲۴ است. برای این که باردار شوید لازم است نه اضافه وزن داشته باشید و نه کاهش وزن. • ترک سیگار: سیگار می‌تواند احتمال صدمه به جنین را بالا ببرد و در صورت بارداری احتمال سقط جنین را افزایش دهد. • رژیم غذایی: رژیم پرچربی می‌تواند منجر به افزایش وزن در شما شود که خود می‌تواند شانس باروری را در شما کاهش دهد. • مصرف کافئین و الکل: مطالعات نشان داده است که مصرف زیاد کافئین با احتمال سقط مرتبط است؛ از سوی دیگر مصرف مداوم الکل می‌تواند باروری را به تاخیر بیندازد و سلامتی جنین را به خطر اندازد.
با در نظر گرفتن موارد زیر، می‌توانید احتمال یک بارداری سالم و کم‌خطر را در خودتان بالا ببرید: • درمان هر نوع بیماری زمینه‌ای که دارید از قبیل دیابت و فشار خون را به دقت دنبال کنید. • پیش از بارداری به یک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید تا از وضعیت سلامتی‌تان و شانس بارداری اطمینان حاصل کنید. پس از بارداری به طور منظم پزشکتان را ملاقات کنید. در این صورت پزشک می‌تواند به طور مرتب وضعیت سلامتی شما و جنینتان را ارزیابی کنید و چنانچه مشکلی وجود داشته باشد، سریعا برطرفش کند. • مراقب فرزندتان باشید؛ سیگار نکشید و الکل مصرف نکنید، به اندازه کافی بخوابید، رژیم غذایی‌تان را رعایت کنید و به طور منظم ورزش کنید.
جمع بندی اگر در دهه‌های ۲۰ و ۳۰ اقدام به بارداری کنید، شانس بیشتری برای بارداری و داشتن یک فرزند سالم دارید اما این سناریو برای همه زنان یکسان نیست؛ زمانی که تصمیم می‌گیرید که باردار شوید، علاوه بر سن لازم است به موارد زیر را هم درنظر بگیرید: • وضعیت زندگی زناشویی و شرایطی که شما و کودکتان را به خوبی حمایت کنند • آمادگی برای این که شغلتان را به طور موقتی به حالت تعلیق درآورید • از لحاظ اقتصادی به اندازه کافی برای حمایت از کودکتان آمادگی داشته باشید
اگر هر گونه نگرانی درمورد احتمال بارداری‌تان دارید، بهتر است با متخصص زنان و زایمان یا فوق تخصص نازایی مشورت کنید.
