معمولا بیماران بعد از هر جراحی، دستورالعمل‌هایی را از سوی پزشک معالجشان دریافت می‌کنند تا با عمل به آنها، بهبودی تسریع یابد، عوارض کاهش پیدا کند و یا در صورت بروز هر عارضه‌ای سریعتر تشخیص داده شود. در این مطلب، سعی می‌کنیم تا به سوال‌های رایج درباره شرایط مختلف بعد از عمل جواب دهیم.
۱. مراقبت از زخم در جراحی‌های باز شکمی (ابدومینال)، برای بستن زخم از منگنه جراحی، نخ بخیه یا چسب‌های مخصوص استفاده می‌شود. حتی گاهی در جراحی‌های پیچیده شاید لازم باشد زخم باز بماند. این زخم‌ها در روش لاپاروسکوپی بزرگ نیست. در عرض ۳ تا ۱۰ روز بعد از عمل، منگنه‌ها یا بخیه برداشته می‌شوند. گاهی از بخیه‌های قابل جذب استفاده می‌شود که نیاز به کشیدن ندارند. در بخیه‌های زیر پوست و یا داخل واژن هم نیاز به کشیدن نیست. پانسمان زخم را ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از عمل می‌توانید بردارید. در چسب‌های مخصوص که برای بستن برش جراحی استفاده شده است، یک هفته بعد از عمل زیر دوش و یا با یک حوله مرطوب و گرم لبه‌های چسب را به آرامی جدا کرده و بردارید. زخم باید تمیز نگه داشته شود. مرتب دوش بگیرید؛ نیاز نیست حتما محل زخم با صابون شسته شود بلکه آب به تنهایی نیز کافی است. از لیف کشیدن و سابیدن زخم خودداری کنید. به مرور زمان ظاهر زخم تغییر می‌کند و تا یک سال بعد از جراحی ممکن است به شکل نهایی خود در نیاید. ممکن است محل برش جراحی، کرخت و بی حس باشد و یا به لمس حساس باشد که کاملا قابل انتظار است. استفاده از کرم یا پماد موضعی روی زخم بایستی با تایید و نظر پزشک معالجتان باشد. مراقبت از زخم‌های کوچک لاپاروسکوپی هم مشابه برش‌های ابدومینال است. در جراحی‌های واژینال، بخشی از بخیه‌ها داخل واژن قرار دارند و در عرض ۶ هفته جذب می‌شوند، ممکن است بخشی از نخ‌ها را حین جذب در دستشویی یا روی لباس زیر خود ببینید.
مراقبت‌های پس از عمل در جراحی‌های زنان۲. درد بعد از عمل احساس درد یا ناراحتی بعد از جراحی‌های زنان طبیعی بوده به مرور زمان بهتر می‌شود. ممکن است به مصرف مسکن نیاز داشته باشید. بسته به نوع جراحی، محل و شدت درد متفاوت است. برای مثال در جراحی‌هایی که پوست برش می‌خورد و باز می‌شود، مثل جراحی‌های ابدومینال یا لاپاروسکوپی، درد در محل برش‌ها است. در جراحی‌هایی که برش جراحی نداریم مانند هیستروسکوپی، کرامپ‌هایی شبیه انقباضات حین خونریزی ماهیانه در رحم احساس می‌شود. نفخ و کرامپ روده‌ها از دیگر علل احساس درد بعد از عمل است که بطور شایع دیده می‌شود که موقت بوده و با بهبود حرکات روده‌ای و دفع گاز کاهش می‌یابد. گاهی نیاز به مصرف داروهایی نظیر دایمتیکون است. در جراحی لاپاروسکوپی بدلیل تجمع گازی که حین جراحی به داخل شکم وارد شده است، درد شانه ایجاد می‌شود که تا یک هفته ممکن است طول بکشد. برای کاهش درد بعد از عمل از پوزیشن‌ها یا حرکات دردناک اجتناب کنید، حمایت از شکم با یک بالشت، پتوی پیچیده یا کیسه آب گرم کمک کننده است. مسکن تجویزی توسط پزشک معالج را طبق دستور مصرف کنید.
مراقبت‌های پس از عمل در جراحی‌های زنان۳. خونریزی از واژن لکه بینی و ترشحات خونی یا قهوه‌ای-صورتی حتی تا چند هفته بعد از عمل‌های زنان وجود دارد. ندرتا به ویژه در هفته اول جراحی، یک اپیزود خونریزی شدید حین دفع ادرار یا سرپا ایستادن ایجاد می‌شود. اگر این خونریزی ادامه یابد و بیشتر از قاعدگی باشد و یا در عرض یک ساعت یک پوشک بزرگ خیس شود، بایستی به جراحتان اطلاع دهید. بعد از جراحی‌های زنان از تامپون استفاده نکنید.
۴. نحوه شروع فعالیت‌های مختلف روزمره در یکی دو روز اول بعد از جراحی احساس خستگی وجود دارد، مخصوصا اگر جراحی بزرگی بوده باشد و یا بیهوشی عمومی استفاده شده باشد؛ به محض احساس خستگی استراحت کنید و در طول روز چرت کوتاهی داشته باشید. قدم زدن حتی بلافاصله در روز جراحی باعث می‌شود عوارضی مثل نفخ، ترومبوز وریدها یا آمبولی ریه کاهش یابد. پیاده روی یا استفاده از پله‌ها را هر زمان راحت بودید شروع کنید و بتدریج فعالیت خود را افزایش دهید. شروع ورزش، تمرین و کارهای خانه باید تدریجی و با تایید و نظر جراحتان باشد. شنا نکنید یا از وان استفاده نکنید ولی دوش گرفتن توصیه می‌شود. بلند کردن اجسام سنگین از روی زمین (وزن بیشتر از حدود ۶ کیلوگرم) باعث افزایش فشار به بافت‌های در حال ترمیم می‌شود و اگر جسمی را با یک دست نمی‌توانید بلند کنید حتما کمک بخواهید. تا ۶ هفته بعد از عمل‌های ابدومینال یا واژینال بزرگ و تا ۱ تا ۲ هفته بعد از عمل‌های کمتر تهاجمی مثل لاپاروسکوپی موارد فوق را بایستی رعایت کنید. تا زمانی که به راحتی قادر به تحرک نیستید و مسکن از نوع مخدر مصرف می‌کنید، رانندگی ممنوع است. اگر در ماشین می‌نشینید کمربند ایمنی را ببندید. از مسافرت طولانی در طی ۱ الی ۲ هفته بعد از جراحی‌های بزرگی مثل هیسترکتومی پرهیز کنید. پس از اکثر جراحی‌های واژن تا ۲ الی ۶ هفته بعد از عمل، فرو بردن هر چیزی در واژن (تامپون، دوش واژینال، انگشت یا ارتباط جنسی) ممنوع است تا بافت‌ها به خوبی التیام پیدا کنند. برگشتن به محل کار به احساس راحتی خود شما بستگی دارد، در جراحی‌های کوچک این محدودیت، یک تا ۲ روز و در اعمالی مثل هیسترکتومی ۴ تا ۶ هفته بعد از عمل طول می‌کشد.
مراقبت‌های پس از عمل در جراحی‌های زنان۵. مشکلات گوارشی کاهش اشتها چند روز بعد از عمل طبیعی است. از غذاهای نرم استفاده کنید. فیبر زیاد مصرف کنید تا یبوست کاهش یابد. یبوست مشکل شایعی بعد از عمل است و ممکن است نیاز به تجویز ملین و مسهل داشته باشید. مصرف مسکن‌های از نوع مخدر هم یبوست را تشدید می‌کند. درصورت مصرف زیاد ملین‌ها، احتمال اسهال وجود دارد، همچنین در چند روز اول بعد از عمل احتمال اسهال هست و در صورتی که مدفوع آبکی بیش از دوبار در روز بوده و یا خونی وجود داشته باشد باید با جراحتان تماس بگیرید.
۶. مشکلات ادراری احساس پری مثانه و عدم تخلیه کامل بعد از جراحی‌های واژینال وجود دارد، ریختن ادرار روی بخیه‌های واژن، باعث احساس سوختگی می‌شود. اگر به فاصله هر ۶ ساعت یا طولانی‌تر دفع ادرار نداشتید یا احساس ادرار داشتید ولی توانایی تخلیه مثانه را نداشتید و یا در صورت سوزش ادرار، تکرر ادرار، تب بالای ۳۸ درجه، درد پهلوی یک طرفه‌ای که بیش از یک ساعت طول بکشد یا ادرار خونی، به پزشک معالجتان اطلاع دهید.
۷. مواردی که باید به جراح خود اطلاع دهید درد شکم که با تجویز مسکن بهبود نمی‌یابد یا بیش از یک ساعت طول می‌کشد نفخ شدید تنگی نفس یا درد قفسه سینه خونریزی واژینال شدید تهوع و استفراغی که بیش از یک روز طول بکشد و قادر به خوردن یا آشامیدن نباشید تب بالای ۳۸ درجه تورم اندام‌ها (بازوها یا پاها) به نحوی که اختلاف اندازه واضح بین دو طرف به وجود آمده باشد ترشح چرکی یا قرمزی زخم یا باز شدن زخم ترشحات واژینال بدبو سبز یا زرد رنگ
