تورم کلیه‌ها (هیدرونفروز) در بارداری

حتی یک بارداری بی خطر نیز می‌تواند عوارض کوتاه مدتی را برای مادر ایجاد کند که در اکثر موارد با اتمام بارداری و زایمان جنین این عوارض نیز برطرف می‌گردند. یکی از این عوارض ورم کلیه‌های مادر است. هرگونه انسداد در هر قسمتی از مجاری ادراری می‌تواند موجب بروز ورم کلیه‌ها در مادر شود. در این مقاله به علت بروز ورم کلیه‌ها در مادر باردار و علائم آن می‌پردازیم. مجاری ادراری مادر مانند هر انسان بالغی از دو کلیه، دو حالب، مثانه و پیشابراه تشکیل شده است. کلیه‌ها وظیفه دفع مواد زائد از خون را بر عهده دارند. کلیه‌ها با عملکرد صحیح خود مواد اضافی را از خون گرفته و تولید ادرار می‌کنند. ادرار ایجاد شده از طریق حرکات حالب‌ها به سمت مثانه حرکت می‌کند. وقتی حجم مثانه به مقدار مشخصی برسد که موجب کشش دیواره و تحریک گیرنده‌های آن شود ادرار از طریق پیشابراه از بدن خارج می‌شود.

علل ورم کلیه‌ها
تورم کلیه‌ها در اصطلاح پزشکی هیدرونفروز نامیده می‌شود که در این حالت لگنچه و بافت کلیه دچار اتساع و گشاد شدگی می‌شوند. هر گونه انسداد در مسیر تولید ادرار و مجاری ادراری موجب بروز هیدرونفروز میگردد. هیدرونفزوز می‌تواند بسته به عامل ایجاد کننده یکطرفه یا دوطرفه باشد و به سه دسته خفیف، متوسط و شدید بر اساس شدت درگیری تقسیم بندی می‌شود.

علت ورم کلیه‌ها در بارداری
علل مختلفی برای بروز هیدرونفروز در بارداری در نظر گرفته شده است. یکی از این موارد تغییرات هورمونی ایجاد شده است. افزایش پروژسترون در طی بارداری موجب شل شدن عضلات از جمله عضلات جدار حالب‌ها می‌شود، در نتیجه حرکات دودی حالب‌ها کاهش پیدا می‌کند و ادرار به خوبی تخلیه نمی‌گردد. علت دیگر هیدرونفروز بارداری، اثر فشاری جنین روی مجاری ادراری است که می‌تواند موجب برگشت ادرار به سمت کلیه‌ها و ورم کلیه‌ها شود که بعد از زایمان و با برداشته شدن این اثر فشاری هیدرونفروز برطرف می‌گردد.

علائم هیدرونفروز در بارداری
هیدرونفروز بر اساس شدت ورم ایجاد شده در کلیه‌ها به سه دسته خفیف، متوسط و شدید تقسیم بندی می‌شود که علائم مادر بسته به شدت هیدرونفروز متفاوت است. معمولا در موارد خفیف تا متوسط مادر علامتی ندارد. هیدرونفروز میتواند ریسک بروز عفونت ادراری را در طی بارداری افزایش دهد که خود می‌تواند عاملی برای عفونت کلیه‌ها باشد. عفونت ادراری در بارداری بسیار جدی است و باید سریعا درمان شود. بروز سوزش ادراری در اواخر بارداری بعلت اثر فشاری جنین روی مثانه طبیعی است ولی علائم دیگر از جمله تب، سوزش ادراری، خون در ادرار و دل درد یا درد پهلوها غیرطبیعی تلقی می‌شوند و باید مورد بررسی قرار گیرند.

درمان ورم کلیه‌ها
معمولا هیدرونفروز و ورم کلیه مادر چند هفته بعد از زایمان خودبخود برطرف می‌گردد و نیاز به درمان وجود ندارد و معمولا عارضه‌ای بجا نمی‌گذارد. فقط باید عملکرد کلیه‌ها پایش شوند.

بروز سنگ کلیه در مادر
بروز سنگ کلیه در مادر علائم متفاوتی دارد و معمولا با درد شدید از پهلوها به سمت کشاله ران، تهوع، استفراغ و دفع خون در ادرار همراه است.